Η ελληνική και ευρωπαική νομοθεσία για τους οίνους,, πρακτικές, όροι και σήμανση.
Με το βασικό κανονισμό 479 του 2008 και τον κανονισμό εφαρμογής 607 του 2009 – μεταξύ άλλων – η Ε.Ε. αποφάσισε να εντάξει και τους οίνους στο πλαίσιο που ισχύει για όλα τα άλλα αγροτικά προϊόντα, καθιερώνοντας τις ακόλουθες κατηγορίες οίνων:
Οίνοι ΠΟΠ: Τα «προϊόντα ΠΟΠ» είναι αυτά με «Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης».
Σε αυτή την κατηγορία οίνων εντάσσονται οι ελληνικοί οίνοι με Ονομασία Προέλευσης (VQPRD), δηλαδή οι οίνοι ΟΠΑΠ και οι οίνοι ΟΠΕ (οίνοι ΠΟΠ της Ελλάδας).
Σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει από το 2009, στην κατηγορία των Οίνων Π.Ο.Π. συμπεριλήφθησαν οι οίνοι που άνηκαν στην κατηγορία ΟΠΕ (Ονομασία Προέλευσης Ελεγχόμενης) και στην κατηγορία ΟΠΑΠ (Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας). ‘Ονομασία Προέλευσης’ σύμφωνα με την νομοθεσία της Ε.Ε. είναι η ονομασία μιας περιοχής ή μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παραγόμενα κρασιά.
Για να μπορεί ένας οίνος να φέρει στην ετικέτα την ‘Ονομασία Προέλευσης’ πρέπει να πληροί τις παρακάτω υποχρεώσεις:
- Η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά του να οφείλονται κυρίως στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον και στους ανθρώπινους παράγοντες
- Τα σταφύλια από τα οποία παράγεται να προέρχονται αποκλειστικά από την γεωγραφική αυτή ζώνη
- Η παραγωγή του να πραγματοποιείται μέσα στα όρια της γεωγραφικής ζώνης
- Να προέρχεται αποκλειστικά από ποικιλίες αμπέλου που ανήκουν στο είδος Vitis Vinifera.
Θα πρέπει επίσης να φέρει στην ετικέτα του τις παρακάτω υποχρεωτικές ενδείξεις:
– Ονομασία κατηγορίας του αμπελοοινικού προϊόντος
– Ο όρος ‘Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης’
– Πρέπει να φέρει ταινία Ελέγχου
– Ποσότητα του προϊόντος
– Αποκτημένο κατ’ όγκο αλκοολικό τίτλο
– Παρουσία αλλεργιογόνων ουσιών όπως π.χ. SO2
– Ένδειξη προέλευσης (Ελληνικό Προϊόν)
– Ένδειξη του εμφιαλωτή
– Στην περίπτωση αφρώδους οίνου, την περιεκτικότητα σε σάκχαρα
– Αριθμό παρτίδας
Οι προαιρετικές ενδείξεις που μπορούν να φέρουν οι οίνοι Π.Ο.Π. είναι:
– Έτος συγκομιδής (εφόσον τουλάχιστον το 85% των σταφυλιών προέρχονται από το εν λόγω έτος)
– Το όνομα της ποικιλίας (εφόσον έχει παραχθεί σε ποσοστό τουλάχιστον 85% από την εν λόγω ποικιλία) ή των ποικιλιών (πρέπει να έχει παραχθεί 100% από τις εν λόγω ποικιλίες) που έχει παραχθεί το κρασί.
– Η περιεκτικότητα σε σάκχαρα (με εξαίρεση τους αφρώδεις)
– Το κοινοτικό σύμβολο που αναφέρει την Π.Ο.Π.
– Ενδείξεις που αφορούν μεθόδους παραγωγής
– Βιολογικός Οίνος/ Προϊόν βιολογικής γεωργίας
– Ένδειξη της εκμετάλλευσης
– Εμπορικά σήματα
– Τις παραδοσιακές ενδείξεις: Αγρέπαυλη, Αμπέλι, Αμπελώνας, Αρχοντικό, Κάστρο, Κτήμα, Λιαστός, Μετόχι, Μοναστήρι, Νάμα, Ορεινό κτήμα, Ορεινός αμπελώνας, Πύργος.
– Τις παραδοσιακές ενδείξεις: Από διαλεχτούς αμπελώνες, Ειδικά επιλεγμένο (Grande reserve), Επιλογή ή Επιλεγμένος (Reserve)*, Οίνος γλυκός φυσικός (vin doux naturel), Οίνος φυσικώς γλυκύς (vin naturellement doux), παλαιωθείς επιλεγμένος (Vieille reserve).
*Οι λευκοί Οίνοι Π.Ο.Π. για να φέρουν την ένδειξη Ειδικά Επιλεγμένος/Grande Reserve πρέπει να έχει ωριμάσει συνολικά δύο έτη, από τα οποία τουλάχιστον δώδεκα μήνες σε δρύινα βαρέλια και τουλάχιστον έξι μήνες στην φιάλη. Τα ερυθρά κρασιά πρέπει να έχουν ωριμάσει συνολικά τέσσερα έτη, από τα οποία τουλάχιστον δεκαοχτώ μήνες σε δρύινα βαρέλια και δεκαοχτώ μήνες στην φιάλη.
**Οι λευκοί Οίνοι Π.Ο.Π. για να φέρουν την ένδειξη Επιλεγμένος/Reserve πρέπει να έοχυν ωριμάσει συνολικά ένα έτος, από το οποίο τουλάχιστον έξι μήνες σε δρύινα βαρέλια και τουλάχιστον τρεις μήνες στην φιάλη. Τα ερυθρά κρασιά πρέπει να έχουν ωριμάσει συνολικά δύο έτη, από τα οποία ένα τουλάχιστον σε δρύινα βαρέλια και έξι μήνες στην φιάλη.
Οίνοι ΠΓΕ: Τα προϊόντα ΠΓΕ είναι αυτά με «Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη». Σε αυτή την κατηγορία οίνων εντάσσονται όλοι οι Τοπικοί Οίνοι και όσοι από τους οίνους με «Ονομασία κατά Παράδοση» έχουν ταυτοχρόνως και θεσπισμένη γεωγραφική ένδειξη, δηλαδή η Βερντέα και 15 ρετσίνες (οίνοι ΠΓΕ της Ελλάδας).
Σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει από το 2009, στην κατηγορία των Οίνων Π.Γ.Ε., συμπεριλήφθησαν οι οίνοι που άνηκαν στην κατηγορία Τοπικός Οίνος και στους Οίνους με Ονομασία Κατά Παράδοση.
Η ‘Γεωγραφική Ένδειξή’ σύμφωνα με την νομοθεσία της Ε.Ε, υποδηλώνει την καταγωγή ενός οίνου σε μια γεωγραφική περιοχή μικρότερη, ίση ή και μεγαλύτερη ενός νομού. Για να μπορεί ένας οίνος να φέρει στην ετικέτα το όνομα μιας ‘Γεωγραφικής Ένδειξης ‘πρέπει να πληροί τις παρακάτω υποχρεώσεις:
- Να έχει συγκεκριμένη ποιότητα, φήμη και χαρακτηριστικά που οφείλονται στην γεωγραφική προέλευση του.
- Τουλάχιστον το 85% των σταφυλιών που χρησιμοποιούνται να προέρχονται από την γεωγραφική αυτή ζώνη
- Η παραγωγή του να πραγματοποιείται μέσα στα όρια της γεωγραφικής ζώνης
- Να προέρχεται αποκλειστικά από ποικιλίες αμπέλου που ανήκουν στο είδος Vitis Vinifera και άλλων ειδών του γένους Vitis.
Θα πρέπει επίσης να φέρει στην ετικέτα του τις παρακάτω υποχρεωτικές ενδείξεις:
– Ονομασία κατηγορίας του αμπελοοινικού προϊόντος
– Ο όρος ‘Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη’
– Kωδικό εμφιάλωσης
– Ποσότητα του προϊόντος
– Αποκτημένο κατ’ όγκο αλκοολικό τίτλο
– Παρουσία αλλεργιογόνων ουσιών όπως π.χ. SO2
– Ένδειξη προέλευσης (Ελληνικό Προϊόν)
– Ένδειξη του εμφιαλωτή
– Στην περίπτωση αφρώδους οίνου, την περιεκτικότητα σε σάκχαρα
– Αριθμό παρτίδας
Οι προαιρετικές ενδείξεις που μπορούν να φέρουν οι οίνοι Π.Γ.Ε. είναι:
– Έτος συγκομιδής (εφόσον τουλάχιστον το 85% των σταφυλιών προέρχονται από το εν λόγω έτος)
– Το όνομα της ποικιλίας (εφόσον έχει παραχθεί σε ποσοστό τουλάχιστον 85% από την εν λόγω ποικιλία) ή των ποικιλιών (πρέπει να έχει παραχθεί 100% από τις εν λόγω ποικιλίες) που έχει παραχθεί το κρασί.
– Η περιεκτικότητα σε σάκχαρα (με εξαίρεση τους αφρώδεις)
– Το κοινοτικό σύμβολο που αναφέρει την Π.Γ.Ε.
– Ενδείξεις που αφορούν μεθόδους παραγωγής
– Βιολογικός Οίνος/ Προϊόν βιολογικής γεωργίας
– Ένδειξη της εκμετάλλευσης
– Εμπορικά σήματα
– Τις παραδοσιακές ενδείξεις: Κάβα*, Αγρέπαυλη, Αμπέλι, Αμπελώνας, Αρχοντικό, Κάστρο, Κτήμα, Λιαστός, Μετόχι, Μοναστήρι, Νάμα, Ορεινό κτήμα, Ορεινός αμπελώνας, Πύργος
Ονομασία κατά παράδοση (appellation traditionnelle)
Οίνοι που παράγονται αποκλειστικά στη γεωγραφική επικράτεια της Ελλάδας και επιπλέον: προκειμένου για τους οίνους με ονομασία κατά παράδοση Ρετσίνα παράγονται από γλεύκος σταφυλιών επεξεργασμένο με ρητίνη Πεύκης Χαλεπίου και προκειμένου για τους οίνους με ονομασία κατά παράδοση Βερντέα παράγονται από σταφύλια αμπελώνων της νήσου Ζακύνθου και πληρούν συγκεκριμένους όρους σχετικά με τις χρησιμοποιούμενες ποικιλίες σταφυλιών, τις στρεμματικές αποδόσεις των αμπελώνων και την περιεκτικότητα του γλεύκους σε σάκχαρα.
(Π.Δ. 514/1979 περί παραγωγής, ελέγχου και προστασίας των ρητινιτών οίνων και Υ.Α. 397719/92 περί καθορισμού προϋποθέσεων χρησιμοποίησης της ένδειξης «Βερντέα Ονομασία κατά Παράδοση Ζακύνθου»)
Τοπικός οίνος (vin de pays)
Η ένδειξη που αναφέρεται σε μια περιοχή ή μια συγκεκριμένη τοποθεσία η οποία έχει αναγνωριστεί με διοικητική πράξη, για να περιγράψει οίνους που πληρούν τους ακόλουθους όρους:
- έχουν συγκεκριμένη ποιότητα, φήμη ή άλλα χαρακτηριστικά που οφείλονται στην εν λόγω προέλευσή του
- τουλάχιστον το 85 % των σταφυλιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους προέρχονται αποκλειστικά από τη γεωγραφική αυτή ζώνη και η παραγωγή τους πραγματοποιείται εντός της ζώνης
- προέρχονται από ποικιλίες αμπέλου συνιστώμενες ή/και επιτρεπόμενες για την περιοχή
- παράγονται από σταφύλια αμπελώνων που βρίσκονται σε εδάφη κατάλληλα για αμπελοκαλλιέργεια, με χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις
- έχουν συγκεκριμένο – κατά περίπτωση – φυσικό και αποκτημένο αλκοολικό τίτλο
- [ΦΕΚ 1985/ 08.11.1999 Κ.Υ.Α. 392169/1999 Γενικοί κανόνες χρήσης του όρου Τοπικός Οίνος ως περιγραφικού στοιχείου επιτραπέζιων οίνων, όπως τροποποιήθηκε με την Κ.Υ.Α. 321813/2007 ΦΕΚ 1723 / 29.8.2007]
Για να μπορεί ένας λευκός οίνος ΠΓΕ να φέρει την ένδειξη Κάβα/Cava πρέπει να έχει ωριμάσει τουλάχιστον έξι μήνες σε δρύινα βαρέλια και έξι μήνες στην φιάλη. Τα ερυθρά πρέπει να έχουν ωριμάσει τουλάχιστον ένα έτος σε δρύινο βαρέλι και ένα έτος σε φιάλη.
Στους Οίνους Π.Γ.Ε ανήκουν και οι οίνοι με “Ονομασία κατά Παράδοση”. Αυτοί οι οίνοι είναι η Ρετσίνα που παράγεται από γλεύκος σταφυλιών επεξεργασμένο με ρητίνη Πεύκης και η Βερντέα, Ονομασία κατά Παράδοση Ζακύνθου.
Ποικιλιακοί Οίνοι
Με σκοπό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο συνεχιζόμενος ανταγωνισμός με τα κρασιά από τις χώρες του Νέου κόσμου, των οποίων το κυρίαρχο στοιχείο επικοινωνίας με τον καταναλωτή είναι η αναγραφή της ποικιλίας, δημιουργήθηκε μια νέα υπόκατηγορία των Οίνων, οι Ποικιλιακοί Οίνοι. Οι Ποικιλιακοί Οίνοι ορίζονται ως οίνοι χωρίς Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης ή Γεωγραφική Ένδειξη, στην παρουσίαση και την επισήμανση των οποίων, σε εντίθεση με τους υπόλοιπου οίνους αυτής της κατηγορίας, μπορούν να αναγράφονται οι οινοποιήσιμες ποικιλίες και το έτος συγκομιδής.
Οι Ποικιλιακοί Οίνοι θα πρέπει να φέρουν στην ετικέτα τους τις παρακάτω υποχρεωτικές ενδείξεις:
– Ονομασία κατηγορίας του αμπελοοινικού προϊόντος
– Ο όρος ‘Ποικιλιακός Οίνος’
– Kωδικό εμφιάλωσης
– Ποσότητα του προϊόντος
– Αποκτημένο κατ’ όγκο αλκοολικό τίτλο
– Παρουσία αλλεργιογόνων ουσιών όπως π.χ. SO2
– Ένδειξη προέλευσης (Ελληνικό Προϊόν)
– Ένδειξη του εμφιαλωτή
– Στην περίπτωση αφρώδους οίνου, την περιεκτικότητα σε σάκχαρα
– Αριθμό παρτίδας
Οι προαιρετικές ενδείξεις που μπορούν να φέρουν οι Ποικιλιακοί Οίνοι, είναι:
– Έτος συγκομιδής (εφόσον τουλάχιστον το 85% των σταφυλιών προέρχονται από το εν λόγω έτος)
– Το όνομα της ποικιλίας (εφόσον έχει παραχθεί σε ποσοστό τουλάχιστον 85% από την εν λόγω ποικιλία) ή των ποικιλιών (πρέπει να έχει παραχθεί 100% από τις εν λόγω ποικιλίες) που έχει παραχθεί το κρασί. Δεν επιτρέπεται να αναγράφονται οι ποικιλίες: Ρομπόλα, Μαλβαζία, Μονεμβασιά και Μαυροδάφνη. Στους ποικιλιακούς Οίνους που παράγονται από μία μόνο ποικιλία, δεν μπορούν να αναγράφονται οι ποικιλίες Αγιωργίτικο, Ξινόμαυρο, Ασύρτικο, Μοσχοφίλερο, Βιδιανό και Μαλαγουζιά. Δεν μπορούν να αναγράφονται περισσότερες από τρεις ποικιλίες.
– Η περιεκτικότητα σε σάκχαρα (με εξαίρεση τους αφρώδεις)
– Ενδείξεις που αφορούν μεθόδους παραγωγής
– Βιολογικός Οίνος/ Προϊόν βιολογικής γεωργίας
– Ένδειξη της εκμετάλλευσης
– Εμπορικά σήματα
Ελληνικοί οίνοι
Οι «απλοί» Ελληνικοί οίνοι είναι μια κατηγορία οίνων όπου εντάσσονται όλα τα κρασιά που δεν ανήκουν φυσικά στις κατηγορίες ΠΟΠ και ΠΓΕ, αλλά ούτε και στην κατηγορία των ποικιλιακών οίνων. Οι Ελληνικοί οίνοι εξακολουθούν να μην έχουν το δικαίωμα αναγραφής ούτε της χρονιάς εσοδείας, ούτε των ποικιλιών που συμμετέχουν στη σύνθεσή τους.